Күні:

Биология

28-сабақ

10-сынып

Сабақтың тақырыбы:

 Адамның тұқымқуалаушылығын зерттеу әдістері.

Сілтемелер:

МАН, әдістемелік нұсқау, биология журналы, биология оқулығы.

Жалпы мақсаты:

Оқушыларды адамның тұқымқуалаушылығын зерттеудің генеологиялық, егіздік, цитогенетикалық және биохимиялық әдістерімен таныстыру, олардың маңызын, ерекшелігін көрсету, адамның тұқым қуалайтын ауруларының пайда болуын болжау және ерте анықтау үшін қажетті генетикалық білім негіздерімен таныстыру.

Оқушылар үшін оқу нәтижелері:

Оқушылар адамның тұқымқуалаушылығын зерттеу әдістерімен және адам нәсілдерін талдаудағы генетикалық мәліметтер жайлы түсінік қалыптастырады.

Құрал-жабдықтар:

Ақ қағаз, түрлі түсті қаламсаптар, дәптер, оқулық.

Оқыту әдістері:

Оқытудағы жаңа тәсілдер, диалогтік әдіс

Жеке жұмыс, жұптық жұмыс

Негізгі идеялар:

Тұқымқуалаушылықтың зерттеу әдістерін білу, түсіну, сұрақтар қолдану арқылы биологиялық терминдер мағынасын түсіну.

Тапсырма көздері:

Сұрақтар үлестіру, талқылау.

Блум таксономиясын пайдалану, рефлексия.

Психологиялық ахуалын қалыптастыруды ұйымдастыру (3 мин)

Мұғалімнің іс-әрекеті:

Оқушылардың іс-әрекеті:

Оқушылардың көңіл күйлерін сұрау, сыныпты түгендеу.

-         Армысыздар, оқушылар, құрметті қонақтар!

-         Good morning students  and dear guests! I’m very glad to see you in our school.

-         Let’s start the lesson with physs. Сергіту сәті: «Hello, hello»

-         Good, thanks, sit down please.

Оқушылар назар аударып тыңдайды.

Экранда көрсетілген қимылдарды бірге айтып орындайды.

Өткен тақырыпты пысықтау.

 1-тапсырма. «Шынжыр» тәсілі. Қазақ және ағылшын тіліндегі сұрақтарға кезекпен жауап беру.

Әр дұрыс жауап 5 балл.

1.     Модификациялық өзгергіштік деген не? (Гендердің , хромосомалардың, генотиптің өзгеруіне байланыссыз, қоршаған орта факторларының әсерінен организмнің ортаға бейімделіп, фенотипінің өзгеруін айтады. )

2.     Name the external factors. (temperature, humidity, light, nutrients)

3.     Реакция мөлшері деген не? (Белгілердің модификациялық өзгергіштік шегі)

4.     What types of volatility are available? (hereditary and non-breeding herbs)

5.     Француз ботанигі Бонье тәжірибесінің қорытындысы не болды?

6.     The main factor determining the development of symptoms in organisms. What is it? (genotype)

7.     Ұзақ модификациялану деген не? (Бұл өзгергіштік сыртқы ортаның факторлары әсерінен бірнеше ұрпақ бойы тұқым қуалауы.)

8.     Вариациялық қисық сызық деген не? (Белгі өзгергіштігінің ауқымы мен осы белгінің жеке нұсқаларының кездесу жиілігі арасындағы тәуелділікті графиктік бейнелеу.)

2-тапсырма. Жұптық жұмыс. Work in pairs. Remove the anagram. Әр дұрыс жауап 5 балл.

1-жұп:

2-жұп:

Жаңа тақырып.  «Миға шабуыл» әдісі.

1.     Адамның дене жасушасы қанша хромосомадан тұрады? (46 хромосома-forty six chromosomes)

2.     Жыныс жасушасында қанша хромосома болады? (23 хромосома-twenty three chromosomes)

3.     Жыныс жасушаларының қосылу үдерісі қалай аталады? (ұрықтану-fertilization)

4.     Адамда да басқа организмдер сияқты қандай белгілер болады? (доминантты және рецессивті-dominant and recessive symptoms)

-         Бұл сұрақтар біздің бүгінгі жаңа тақырыбымызға тікелей байланысты. Адамның тұқым қуалайтын ауруларының 4 мыңға жуық түрі анықталған. Бұл аурулар хромосомалар санының, құрамының өзгеруіне, гендердің мутациясына байланысты. Қазір жаңа туған балалардың 5 %-ы тұқым қуалайтын аурулармен ауырады. Осыған байланысты адам генетикасын зерттеу жұмыстары үлкен табыстарға жетті.  

Жаңа тақырыппен, мақсатымен таныстыру. Адам генетикасы жайлы түсінік беру, терминологиямен таныстыру.

Генеалогиялық   әдіс – genealogical method

Егіздік әдіс – twin method

Цитогенетикалық әдіс – cytogenetic  method

Биохимиялық әдіс – biochemical method

Гендік әдіс – genetic method

Бір жұмыртқалы – One egg

Әртүрлі жұмыртқалы – Different egg

Туыстық неке – Relative marriage

Даун синдромы – Down syndrome

“Қазына іздеу жолында» тәсілі. Жеке жұмыс. Бағалау 10 балл.

1-оқушы: Генеалогиялық әдіс. Genealogical method. «Маңызды 7 ақпарат» тапсырмасы.

2-оқушы: Егіздік әдіс. Тwin method. «Биологиялық диктант»

3-оқушы: Цитогенетикалық және биохимиялық әдіс. Сytogenetic  method and biochemical method. «Эйлер шеңберлері»

4-оқушы: Гендік әдіс. Genetic method. «Сызбаны жалғастыр» тапсырмасы.

Тақырыпты бекіту. «Адасқан сөздер» «Misleading words» тапсырмасы. Жұптық жұмыс. Бағалау – 5 балл.

Тапсырма ағылшын тілінде беріледі.

1-жұп:

1.     The number of chromosomes in the Down syndrome is forty-seven. (Даун синдромында хромосомалар саны 47 болады.)

2.     Relative marriage occurs in the eastern nations. (Туыстық неке шығыс халықтарында кездеседі.)

2-жұп:

3.     By biochemical method five hundred diseases were identified. (Биохимиялық әдіс арқылы 500-дей ауру түрі анықталды.)

4.     The twins will have one egg or different egg. (Егіздер бір жұмыртқалы немесе әртүрлі жұмыртқалы болады.)

Бағалау.

Рефлексия.

 Мен мәтінді ... меңгердім

    Шала меңгердім

   Меңгермедім

Үйге тапсырма беру. §-32 оқу, терминология, Евгеника ғылымы  жайлы оқып білу.

Синтез: сұрақтар қою, түсінігін тексеру (5 мин)

Оқушылар кезекпен қазақ және ағылшын тіліндегі сұрақтарға жауап беріп, бағалау парақтарына баллдарын қойып отырады.

Оқушылар жұпта анаграмманы шешіп жазады, бағалау парақтарына баллдарын қояды.

Оқушылар берілген сұрақтарға жауап береді.

Дәптерлеріне күнді, тақырыпты жазады.

Тақырып бойынша терминологияны  жазып алады.

Оқушылар тақырыпшаларымен танысып, берілген тапсырмамен жұмыс жасайды. Оқыған мәліметтерін ортаға салып айтады. Бірін-бірі бағалайды.

Оқушылар берілген сөздерден сөйлемдер құрап жазады, аудармасын ортаға салып айтады. Бағалау парақтарына баллдарын түсіреді.

Оқушылар көңіл күйлерін айтып өтеді.

Күнделіктеріне үй тапсырмасын жазады.